Η Απελευθέρωση της Μακεδονίας γιορτάζεται μαζί με το έπος του 1940.Της Μαρίας Στούπα.

"Η Ελληνικη οργανωση στη Μακεδονια" (Πηγη ΙΕΕ τομος ΙΔ σελ.237-245)

Αυριο με επικεντρο την Θεσσαλονικη γιορταζουμε το Επος του 1940 και την απελευθερωση της Μακεδονιας κατα τους νικηφορους Βαλκανικους πολεμους του 1912-1913.

Το κειμενο αναφερεται στην οργανωση και δραση των Ελληνων στη Μακεδονια απο το 1897 μεχρι την εναρξη των Βαλκανικων πολεμων....

"Υστερα απο τον πολεμο του 1897 ολες οι ελληνικες κυβερνησεις απασχολημενες με σοβαρα εσωτερικα προβληματα ειχαν εγκαταλειψειτην αμυνα του ελληνισμου της Μακεδονιας στην αυθορμητη αντιδραση των πατριαρχικων(των Ελληνων).Μαζί με τους Βουλγαρους ηταν και κομιτατζηδες και εξαρχικοί ..Στην αρχη του 1904 η κυβερνηση Θεοτοκη υπο την πιεση της κοινης γνωμης αρχισε να παιρνει διστακτικα ορισμενα μετρα για την Μακεδονια...Ο θανατος του Παυλου Μελα το 1904 εκανε την υποθεση της Μακεδονιας υποθεση ολοκληρου του ελληνισμου...

Οι Ελληνες στη Μακεδονια ειχαν συνειδητοποιησει αρκετα νωρις τον κινδυνο απο την Εξαρχια(Βουλγαρους)...Το Μαιο του 1904 τοποθετηθηκε γενικος προξενος στη Θεσσαλονικη ο Λαμπρος Κορομηλας προσωπο με ισχυρη προσωπικοτητα. Στο εξης το προξενειο εγινε το κεντρο του Μακεδονικου αγωνα. Για να εκπληρωσει καλυτερα την αποστολη του ζητησε βοηθους νεους αξιωματικους, που θα χρησιμευαν για την οργανωση του τοπου με πληροφοριοδοτες, οδηγους, τροφοδοτες και επιτροπες σε καθε χωριο, καθως και στην καταρτιση ομαδων για τον ενοπλο αγωνα...Οι αξιωματικοι αυτοι τοποθετηθηκαν στο Γενικο Προξενειο σαν γραμματεις, αλλα στην πραγματικοτητα αρχισαν τη μελετη του τοπου κατα διαμερισματα, την αναζητηση καταλληλων πρακτορων, την επιλογη αρχηγων για την οργανωση του ενοπλου αγωνα και την εξευρεση μεθοδων ανεφοδιασμου και σημειων αποθηκευσεως οπλων και πυρομαχικων.

Πολυ συντομα φανηκαν τα καλα αποτελεσματα αυτου του τροπου εργασιας και αλλοι αξιωματικοι αρχισαν να τοποθετουνται και στα αλλα Προξενεια. Αλλοι αξιωματικοι θα υπηρετησουν στη Μακεδονια σαν επιθεωρητες σχολειων, δασκαλοι, εμποροι, αντιπροσωποι επιχειρησεων, μαγαζατορες και ιερομενοι.

Η κατασταση ηταν απελπιστικη για τον ελληνισμο.Τα χωρια εξαναγκαζονταν με την λογχη να αποσκιρτησουν απο το Πατριαρχειο, δασκαλοι και ιερεις κατεφευγαν στις πολεις για να μη δολοφονηθουν. Τα σχολειο παρεμεναν κλειστα και οι εκκλησιες περιερχονταν στους εξαρχικους, ενω τα παιδια με τη βια φοιτουσαν σε σχολεια και νηπιαγωγεια που ιδρυαν οι Βουλγαροι.....Στο βιαλετι Θεσσαλονικης υπηρχαν το 1904 αρκετα βουλγαρικα σωματα με κυριοτερο του Αποστολη με βαση τα χωρια της λιμνης των Γιαννιτσων. Η σφραγιδα του χρησιμευε ως φοβητρο σε μια ευρυτερη περιοχη και οι απεσταλμενοι του κυκλοφορουσαν ελευθερα. Προσπαθεια του Κορομηλα ηταν να ερθει σε επαφη με τον Αποστολη, που δεν ηταν ουτε εξαρχικος, ουτε πατριαρχικος, ουτε Ελληνας, ουτε Βουλγαρος αλλα ληστης φιλοχρηματος με υποχρεωσεις στη Βουλγαρια. Παραλληλα ο Κορομυλας επιδιωκε το σχηματισμο σωματων ντοπιων με εξοπλισμο τους για την προστασια των χωριων τους απο τα βουλγαρικα σωματα...Πολυ συντομα αποφασιστηκε να οργανωθουν ανταρτικα σωματα απο ντοπιους για να κρατησουν τον αγωνα. Κοντα στη λιμνη των Γιανιτσων ενα απο τα πρωτα συγκροτηθηκε στο τσιφλικι του Ραχμη Μπεη τουρκου απο σημαινουσα οικογενεια που βοηθησε τους Ελληνες.. Η εργασια στο Προξενειο συνδυαζοταν με περιοδειες στην υπαιθρο για οργανωση και πληροφοριες. Οι αξιωματικοι εβλεπαν εκεινους που ερχονταν απο τα χωρια ενημερωνονταν για την κατασταση και εδιναν θαρρος και οδηγιες για την αμυνα. Η εισοδος στο Προξενειο γινοταν απο ενα μικρο πορτακι στην αυλη που συγοινωνουσε με την Μητροπολη. Ετσι οι επισκεπτες διεφευγαν την προσοχη των Τουρκων φρουρων. Οι ανθρωποι που πηγαιναν στο Προξενειο ζητουσαν επιμονα τα μεσα να αμυνθουν στη βουλγαρικη πιεση. Σε λιγο αρχισε η διανομη οπλων, περιστροφων και μαχαιριων. Οι αξιωματικοι περιοδευαν συχνα ο καθενας στην περιοχη ευθυνης τους.

Ιδιαιτερα ο Κ. Μαζαρακης περιοδευε συνεχως με την ιδιοτητα του εμπορου, του επιθεωρητη σχολειων, φωτογραφου, η κυνηγου. Στη Ναουσα που υπηρχε ανεπτυγμενη ελληνικη κοινωνια ο Μαζαρακης οριζε πρακτορες και τροφοδοτες για τα σωματα και κανονιζε τη μισθοδοσια τους. Αλλοτε παλι προσπαθησε να επιβαλει πειθαρχια στα σωματα, να συμβιβασει και να λυσει διαφορες μεταξυ των αρχηγων. Αλλη φορα πηγε στα Βοδενα να εγκαταστησει το Μανωλη Κατσιγαρη για αρχηγο σωματος. Χρειαστηκε να τον παρουσιασει στο Δεσποτη, αλλα ο Κατσιγαρης δισταζε-φοβοταν πως δεν θα τηρησει τις χριστιανικες συμβουλες-. Ομως ο δεσποτης Στεφανος τον ευχηθηκε να συνεχισει με ορμη τον αγωνα.

Κατηγοριες ατομων προσφεραν πολλα στον αγωνα. Οι σιδηροδρομικοι μυηθηκαν απο πολυ νωρις και σ αυτους οφειλεται η μεταφορα μεγαλου αριθμου οπλων και πολεμοφοδιων για τα σωματα. Τα περισσοτερα μοναστηρια χρησιμευαν για κρυσφηγετα σωματων, περιθαλψη τραυματιων και αποθηκευση οπλισμου και πυρομαχικων. Πολλα κτηματα Τουρκων φιλων Ελληνων εγιναν περασμα σωματων. Η δωροδοκια πολλων αστυνομικων διευκολυνε τις μετακινησεις ανδρων και σωματων.

Μεσα στη Θεσσαλονικη η οργανωση βασιστηκε στον αξιωματικο Αθ. Σουλιωτη ο οποιος εργαζοταν με το ονομα Νικολαιδης ως διευθυντης της ασφαλιστικης εταιρειας *Αμοιβαιας*. Η οργανωση περιλαμβανε νεους και δραστηριους ανθρωπους που ηταν διαρθρωμενοι αρχικα κατα περιοχες στην πολη και αργοτερα κατα κλαδους. Ειχε αρχισει ενας οικονομικος πολεμος. Σε καθε εργασια απαγορευοταν η προσληψη εξαρχικων, που ως τοτε προτιμουσαν για το φθηνοτερο ημερομισθιο και αρχισαν να υποστηριζονται οι ελληνικες επιχειρησεις με δανεια και παροχες....Η οργανωση ασκουσε την προπαγανδα της με ειρηνικα μεσα. Τυπωνε και μοιραζε φυλαδια οπως οι "Προφητειες του Μεγαλου Αλεξανδρου", προσαρμοσμενο για την περισταση και σε βουλγαρικη γλωσσα. Αργοτερα το 1908 τη "Μεγαλη Ιδεα" και αλλα. Αποτελεσμα αυτου του οικονομικου πολεμου ηταν η επιστροφη πολλων εξαρχικων χωριων στο Πατριαρχειο........

.......Αργοτερα με τις παραστασεις των Τουρκων ο Κορομυλας ανακληθηκε απο τη Θεσσαλονικη , αλλα διοριστηκε επιθεωρητης ολων των Προξενειων της Μακεδονιας και με τον τροπο αυτο διατηρησε την επαφη ως τον Σεπτεμβριο του 1907, που τοποθετηθηκε πρεσβευτης στην Αμερικη. Αθτη η χειρονομια της ελληνικης κυβερνησης προς την Τουρκια δεν κοστιζε τιποτα πια. Στην παραγματικοτητα ο Κορομηλας ειχε ολοκληρωσει το εργο του και η ελληνικη οργανωση δεν χρειαζοταν απαραιτητα τη δικη του παρουσια.

(Στουπα Μαρια αποφοιτη Ελληνικου Πολιτισμου ΕΑΠ)